خورشید هرمزگان در دستان ما: روایتی از اقتصاد، هنر و استقامت زنان

از گلابتون تا اقامتگاه بوم‌گردی: نبض اقتصاد در دستان ما
کسب‌وکارهای ما زنان هرمزگانی، آینه‌ی تمام‌نمای زندگی و جغرافیای ماست. این فعالیت‌ها تنها یک شغل نیستند، بلکه روایتگر تاریخ، هنر و مقاومت نسل‌های پیشین ما هستند که سینه به سینه به ما رسیده‌اند. این کسب‌وکارها را می‌توان در چند حوزه اصلی دید:

۱. صنایع دستی، روح جاری در پارچه و حصیر:
اینجا هنر با زندگی روزمره عجین شده. گلابتون‌دوزی و خوس‌دوزی روی شلوارهای بندری و برقع‌ها، فقط تزیین نیست؛ شناسنامه‌ی ماست. حصیربافی از برگ نخل (پیش)، فقط ساخت یک سبد نیست، بلکه تبدیل سختی طبیعت به محصولی کاربردی و زیباست. ساخت زیورآلات با صدف‌ها و موجودات دریایی، قصه‌ی پیوند ما با خلیج فارس را روایت می‌کند. طبق آمارهای رسمی، بیش از نیمی از هنرمندان فعال در حوزه صنایع دستی استان هرمزگان را زنان تشکیل می‌دهند و این یعنی ما حافظان اصلی این میراث گران‌بها هستیم.

۲. آشپزخانه‌های کوچک، سفره‌های جهانی:
طعم غذاهای هرمزگان منحصر به فرد است. از قلیه ماهی و هواری گرفته تا نان‌های محلی مثل «تُموشی» و ترشی‌های تند و تیز انبه. بسیاری از ما زنان، آشپزخانه‌های کوچک خانگی خود را به کارگاه‌های تولیدی تبدیل کرده‌ایم. ما ادویه‌های ترکیبی می‌سازیم، ماهی و میگو را فرآوری می‌کنیم و شیرینی‌های محلی می‌پزیم. این محصولات نه تنها در بازارهای محلی، که به لطف شبکه‌های اجتماعی، به دست مشتریانی در سراسر ایران و حتی خارج از کشور می‌رسد.

۳. گردشگری، میزبانی با طعم اصالت:
با رونق گرفتن صنعت گردشگری، به‌خصوص در جزایری مانند قشم، هرمز و هنگام، ما زنان نقش کلیدی پیدا کرده‌ایم. بسیاری از اقامتگاه‌های بوم‌گردی موفق توسط زنان و خانواده‌هایشان مدیریت می‌شوند. ما در این خانه‌ها، فقط یک تخت برای خواب به مسافر نمی‌دهیم؛ ما تجربه‌ی زندگی بومی، غذای محلی و داستان‌های منطقه را با او شریک می‌شویم. این حس میزبانی گرم و مادرانه، یکی از دلایل اصلی بازگشت گردشگران به دیار ماست.

چرا ما کار می‌کنیم؟ فراتر از نیاز مالی
شاید اولین پاسخ، کمک به اقتصاد خانواده باشد، که البته بسیار هم مهم است. در استانی که گاهی با چالش‌های اقتصادی روبروست، درآمد ما می‌تواند تکیه‌گاهی محکم برای خانواده باشد. آمارها نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی زنان در هرمزگان، به ویژه در بخش مشاغل خانگی و 

غیررسمی، قابل توجه است.
اما داستان عمیق‌تر از این حرف‌هاست:

حفظ هویت و فرهنگ: وقتی یک دختر جوان، سوزن‌دوزی را از مادرش یاد می‌گیرد، در واقع در حال حفظ یک میراث چند صد ساله است. کسب‌وکار ما، کارگاه زنده‌ی انتقال فرهنگ است.
استقلال و خودباوری: حس شیرین استقلال مالی، به ما قدرت انتخاب می‌دهد. به ما این اعتماد به نفس را می‌دهد که در تصمیم‌گیری‌های خانواده و جامعه نقش فعال‌تری داشته باشیم و صدایمان شنیده شود.
ایجاد شبکه‌های حمایتی: ما در کنار هم کار می‌کنیم. زنان حصیرباف یک روستا، یا زنانی که یک تعاونی تولیدی را می‌گردانند، برای هم فقط همکار نیستند؛ آن‌ها شبکه‌ای از حمایت عاطفی و حرفه‌ای را می‌سازند که در سختی‌ها پشتیبان یکدیگرند.
چالش‌های پیش رو: قصه‌ی نخل‌های صبور
مسیر ما همیشه هموار نیست. ما هم مانند نخل‌های این سرزمین، برای به ثمر نشستن باید صبوری کنیم و با چالش‌ها بجنگیم:
دسترسی به بازار: بزرگترین دغدغه‌ی ما، فروش محصولاتمان است. اغلب واسطه‌ها محصولات ما را با قیمت پایین می‌خرند و با سود بسیار در شهرهای بزرگ می‌فروشند. یادگیری روش‌های بازاریابی دیجیتال و فروش مستقیم از طریق پلتفرم‌هایی مثل اینستاگرام و وب‌سایت‌ها، یک نیاز حیاتی است.

تامین مالی: گرفتن وام‌های خرد برای توسعه‌ی کار، گاهی با پیچ‌وخم‌های اداری زیادی همراه است. ما به حمایت‌های مالی هدفمند و ساده‌سازی فرآیندها نیاز داریم.
آموزش و بسته‌بندی: یک محصول عالی، به یک بسته‌بندی زیبا و یک داستان جذاب برای معرفی نیاز دارد. ما به آموزش در زمینه‌ی برندسازی، بسته‌بندی و عکاسی از محصول نیازمندیم تا بتوانیم ارزش واقعی هنر دستمان را به نمایش بگذاریم.
بار مضاعف مسئولیت: فراموش نکنیم که بسیاری از ما، علاوه بر مدیریت کسب‌وکار، مسئولیت‌های خانه و خانواده را نیز بر دوش می‌کشیم. ایجاد تعادل بین این دو نقش، یک هنر بزرگ و گاهی فرساینده است.

نگاه به آینده: خورشید فردای ما روشن است
با وجود همه‌ی این چالش‌ها، ما ناامید نیستیم. ما قدرت دستانمان و خلاقیت ذهن‌مان را باور داریم. آینده‌ی اقتصاد کسب‌وکارهای کوچک زنان هرمزگان، در گرو چند عامل کلیدی است:
همبستگی زنانه: تشکیل تعاونی‌ها و شبکه‌های قدرتمند زنانه می‌تواند قدرت چانه‌زنی ما را در بازار افزایش دهد.
فناوری: اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، بهترین دوست ما برای شکستن مرزهای جغرافیایی و رسیدن به بازارهای جدید هستند.
حمایت هوشمندانه: ما به حمایت‌های دولتی و نهادهای مدنی نیاز داریم، اما نه از نوع صدقه‌ای. ما به آموزش، مشاوره برای برندسازی، و ایجاد زیرساخت‌هایی مثل بازارهای دائمی صنایع دستی و پلتفرم‌های آنلاین فروش نیاز داریم.
هر برقع رنگین، هر سبد حصیری و هر بشقاب غذای محلی که از هرمزگان به دست شما می‌رسد، فقط یک کالا نیست. آن محصول، عصاره‌ی عشق، صبر و استقامت زنی است که با تمام وجود برای ساختن آینده‌ای بهتر برای خود، خانواده و سرزمینش تلاش می‌کند. حمایت از این کسب‌وکارها، سرمایه‌گذاری در آینده‌ی روشن هرمزگان و تکریم روح خلاق و سرسخت زن ایرانی است.

 فعالیت بیش از ۵۶ هزار هنرمند صنایع دستی در هرمزگان: این گزارش به تعداد بالای هنرمندان صنایع دستی در استان و سهم قابل توجه زنان اشاره می‌کند.