ریشه‌ها در تاریخ و جغرافیا: شاهراه جهانی
موقعیت استراتژیک هرمزگان به عنوان دروازه ورودی ایران به اقیانوس هند، همواره آن را در مرکز توجه قدرت‌های جهانی قرار داده است. از حضور پرتغالی‌ها و هلندی‌ها تا رقابت‌های تجاری با اعراب و هندیان، همه و همه در شکل‌گیری هویت فرهنگی این
منطقه نقشی حیاتی داشته‌اند.
این تعاملات، نه تنها در اقتصاد، بلکه در زبان، موسیقی، پوشش و حتی آیین‌های این خطه رسوخ کرده است. ترکیبی از اقوام بندری، بلوچ، فارس و اعراب است که هر یک رنگی تازه به این تابلوی فرهنگی افزوده‌اند.
موسیقی و رقص: ضربان قلب جنوب
موسیقی در هرمزگان یک تفنن نیست، بلکه بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره است. ضرب‌آهنگ‌های تند و ریتمیک که با سازهایی چون جُفتی (نی‌انبان)، سُرنا، دهل و کَسِر نواخته می‌شود، ریشه در موسیقی سواحل آفریقا و شبه‌جزیره عربستان دارد.
این موسیقی، روایتگر کار و تلاش صیادان، جشن‌ها و البته آیین‌های درمانی است.
شاید یکی از منحصربه‌فردترین پدیده‌های فرهنگی هرمزگان، مراسم زار باشد. این آیین که ریشه‌ای آفریقایی-عربی دارد، یک مراسم موسیقی‌درمانی برای خارج کردن "بادهای Zār" (ارواح یا انرژی‌های سرگردان) از وجود فرد بیمار است. "بابا زار" یا "ماما زار"
با نوای موسیقی خاص و بخور، فرد را به خلسه می‌برد تا باد تسکین یابد. این آیین به وضوح نشان می‌دهد که چگونه باورهای وارداتی با فرهنگ بومی ترکیب شده و هویتی جدید خلق کرده‌اند.
پوشش: روایتی از رنگ و اصالت
پوشش زنان هرمزگان، خود یک بیانیه فرهنگی است، شلوارهای بندری با طرح‌های پیچیده و رنگارنگ که با گلابتون‌دوزی و پولک‌دوزی تزئین شده‌اند، شهرتی جهانی دارند. بُرقَع (برکه)، یا همان روبنده، که در مناطق مختلف استان شکل و رنگ متفاوتی دارد،
بیش از آنکه کارکردی مذهبی داشته باشد، نمادی از تعلق اجتماعی، تأهل و سنت‌های منطقه‌ای است. برای مثال، برقع‌های قرمز در حوالی بندرعباس و قشم رایج‌ترند، در حالی که در غرب استان ممکن است رنگ‌های تیره‌تری داشته باشند.
پوشش مردان، ساده‌تر و متناسب با اقلیم گرم و مرطوب منطقه است؛ پیراهن‌های بلند (کندوره) و شلوارهای گشاد، انتخابی منطقی برای مقابله با گرماست.
آداب و رسوم: پیوند با دریا و طبیعت
زندگی مردم هرمزگان با دریا گره خورده است و این پیوند در آداب و رسومشان به خوبی نمایان است. نوروز صیاد یکی از این آیین‌های کهن است که در اواخر تیرماه برگزار می‌شود. در این روز، صیادان به دریا نمی‌روند و معتقدند این روز، زمان استراحت دریا
و زادآوری آبزیان است. آنها با اجرای موسیقی محلی و پخت غذاهای دریایی، این روز را جشن می‌گیرند و برای سالی پربرکت دعا می‌کنند.
از سوی دیگر، صنعت لنج‌سازی سنتی که دانش آن در فهرست میراث ناملموس یونسکو نیز به ثبت رسیده، نشان از تسلط این مردم بر دریا و دریانوردی دارد. این لنج‌ها نه تنها ابزار معاش، بلکه نماد هویت و استقامت فرهنگی هرمزگان هستند.
هرمزگان در آینه آمار و دنیای امروز
اهمیت استراتژیک هرمزگان تنها به تاریخ محدود نمی‌شود. امروز، این استان با در اختیار داشتن بنادر عظیمی چون بندر شهید بندر شهید رجایی و شهید باهنر، قطب اصلی تجارت و ترانزیت ایران است. طبق آمار سازمان بنادر و دریانوردی، بیش از ۴۰ درصد از کل عملیات کانتینری بنادر کشور از طریق بندر شهید رجایی انجام می‌شود که این امر، هرمزگان را به یک کریدور حیاتی اقتصادی تبدیل کرده است.
این توسعه صنعتی و مدرنیزاسیون، فرهنگ بومی را با چالش‌هایی نیز روبرو کرده است. نسل جدید، از یک سو به سنت‌های خود افتخار می‌کند و از سوی دیگر، تحت تأثیر سبک زندگی مدرن قرار دارد. حفظ تعادل میان پاسداشت میراث کهن و پذیرش الزامات دنیای جدید، بزرگترین آزمون پیش روی فرهنگ هرمزگان است.
نظر شما